Psy brachycefaliczne
Psy brachycefaliczne, takie jak mopsy, buldogi francuskie, shih tzu czy pekińczyki, wyróżniają się charakterystycznie skróconymi pyskami i bardziej uwidocznionymi gałkami ocznymi. Niestety, choć ich wyjątkowa anatomia dodaje im uroku, sprawia również, że są one szczególnie podatne na różne schorzenia okulistyczne. Wszelkie anomalie fizjologiczne i anatomiczne wchodzą w skład syndromu okulistycznego ras brachycefalicznych (ang. brachycephalic ocular syndrome). Właściciele tych ras powinni być świadomi najczęstszych problemów zdrowotnych swoich pupili, aby jak najszybciej reagować na niepokojące objawy. Oto najczęstsze choroby oczu u psów brachycefalicznych.
Za długa szpara powiekowa – macroblepharon i niedomykalność powiek – lagophthalmos.
U ras brachycefalicznych często występuje zbyt długa szpara powiekowa (macroblepharon) oraz niedomykalność powiek (lagophthalmos). Powoduje to nadmierną ekspozycję gałki ocznej oraz wysychanie centralnej rogówki, co zwiększa ryzyko podrażnień, owrzodzeń i infekcji. Płytkie oczodoły, mniejsza ochrona kostna dla gałki ocznej oraz za długa szpara powiekowa sprawia, że rasy te są bardziej narażone na wypadanie gałek ocznych (proptosis).
W zależności od nasilenia problemu leczenie obejmuje stosowanie preparatów miejscowych chroniących i nawilżających rogówkę lub interwencję chirurgiczną obejmującą skrócenie długości powiek.
Entropium przyśrodkowych kątów powiek
Entropium przyśrodkowych kątów powiek to schorzenie występujące u ras brachycefalicznych, w którym brzegi powiek zawijają się do wewnątrz w okolicy przyśrodkowego kąta oka. Powoduje to kontakt rzęs i owłosionej skóry z rogówką oraz spojówką, co prowadzi do przewlekłego podrażnienia, łzawienia, stanów zapalnych, a nawet owrzodzeń rogówki. Takie ułożenie powiek powoduje dyslokację punktu łzowego co wiąże się z nieprawidłowym odprowadzeniem łez a w związku z tym tworzeniem zacieków łzowych.
W zależności od nasilenia objawów leczenie obejmuje stałą higienę okolicy oczu, stosowanie preparatów miejscowych chroniących rogówkę lub interwencję chirurgiczną obejmującą korekcję ułożenia przyśrodkowego kąta powiek.
Uwydatnione fałdy przynosowe i trichiasis
Uwydatnione fałdy przynosowe to częsty problem u ras brachycefalicznych. Nadmiernie rozwinięte fałdy skórne w okolicy nosa mogą stykać się z powierzchnią oka, powodując tarcie i przewlekłe podrażnienie rogówki oraz spojówki. Dodatkowo pomiędzy fałdami często rozwijają się infekcje, które mogą mieć bezpośredni wpływ na mikroflorę worka spojówkowego. Trichiasis, czyli podrażnienie oczu przez nieprawidłowo rosnącą lub ułożoną sierść, może być spowodowane uwydatnionymi fałdami przynosowymi ale również niewłaściwie utrzymaną sierścią wokół oczu. Regularna pielęgnacja i odpowiednie strzyżenie mogą znacząco zredukować ten problem.
W zależności od nasilenia objawów leczenie obejmuje stałą higienę okolicy fałd, stosowanie preparatów miejscowych chroniących rogówkę lub interwencję chirurgiczną obejmującą wycięcie lub skrócenie fałdów przynosowych.
Rzęsy ektopowe i dwurzędowe
Rzęsy ektopowe i dwurzędowe to wady, które zdecydowanie częściej występują u ras brachycefalicznych.
- Rzęsy ektopowe (ectopic cilia) to pojedyncze rzęsy wyrastające z nieprawidłowego miejsca w obrębie powiek. Najczęściej pojawiają się od strony spojówkowej powiek, gdzie bezpośrednio drażnią rogówkę i generują owrzodzenia rogówki i znaczny ból.
- Rzęsy dwurzędowe (distichiasis) wyrastają z ujść gruczołów Meiboma, często rosną w kierunku oka, co może prowadzić do podrażnień, łzawienia, stanów zapalnych i owrzodzeń rogówki.
Leczenie w zależności od nasilenia objawów obejmuje stosowanie preparatów miejscowych chroniących i nawilżających rogówkę oraz leczenie chirurgiczne polegające na uszkodzeniu mieszków włosowych (krioepilacja, elektroepilacja) lub ich wycięciu.
Ilościowy i jakościowy zespół suchego oka
Rasy brachycefaliczne często zmagają się z zespołem suchego oka, który może mieć różne przyczyny. Wiele z nich jest predysponowanych do tej choroby na skutek autoimmunologicznego zapalenia gruczołów łzowych. Dodatkowo problem może wynikać ze zbyt szerokiej szpary powiekowej, prowadzącej do nadmiernego parowania łez z powierzchni oka. Istotnym czynnikiem jest także niedomykalność powiek, która nie tylko ogranicza skuteczne rozprowadzanie filmu łzowego i zwiększa jego odparowywanie w centralnej rogówce, ale także zaburza opróżnianie gruczołów Meiboma, co prowadzi do niedoboru warstwy lipidowej stabilizującej film łzowy. Zespół suchego oka prowadzi do przewlekłego zapalenia spojówki i rogówki, wtórnych infekcji, owrzodzeń rogówki a w zaawansowanych przypadkach do pigmentacyjnego zapalenia rogówki, które powoduje jej nieprzezierność i utratę wzroku.
Leczenie zespołu suchego oka, w zależności od nasilenia objawów, obejmuje stosowanie sztucznych łez, głównie na bazie kwasu hialuronowego. Dodatkowo, zaleca się preparaty hamujące parowanie oraz stabilizujące film łzowy, a także leki przeciwzapalne i stymulujące produkcję łez, takie jak cyklosporyna.
Niegojące się owrzodzenia rogówki – „wrzód boksera”
SCCED (Superficial Chronic Corneal Erosion Disease) Samoistne przewlekłe uszkodzenie nabłonka rogówki, zwane inaczej „wrzodem boksera” zdecydowanie częściej dotyka rasy brachycefaliczne. Są to powierzchowne owrzodzenia, często nie poddające się leczeniu. Charakteryzują się nieprawidłowym przyleganiem nabłonka do zrębu rogówki. Owrzodzenia mogą pojawiać się samoistnie lub przy udziale dodatkowych czynników drażniących. Leczenie polega na czyszczeniu rogówki w celu usunięcia nieprzylegajacego nabłonka oraz wdrożeniu odpowiedniego leczenia miejscowego w postaci kropli. Czasem niezbędny jest zabieg, który daje nam często większe szanse zagojenia.
Należy pamiętać, że rasy brachycefaliczne charakteryzują się słabszym unerwieniem rogówki, wolniejszym gojeniem oraz wyższym ryzykiem powikłań, takich jak infekcyjne rozmiękanie rogówki. W związku z tym leczenie tych ras wymaga szczególnej uwagi i staranności.
Wiśniowe oko „Cherry eye”
Wiśniowe oko, czyli zwichnięcie gruczołu trzeciej powieki, polega na jego przemieszczeniu i uwidocznieniu w przyśrodkowym kącie oka. Zjawisko to jest szczególnie powszechne u młodych psów, zwłaszcza ras brachycefalicznych. Gruczoł ten odpowiada za produkcję łez, dlatego nie należy go usuwać! Zwichnięcie gruczołu prowadzi do stanów zapalnych, wtórnych infekcji oraz podrażnienia oka. Nieleczone schorzenie może doprowadzić do uszkodzenia gruczołu i utraty jego funkcji w produkcji łez.
Leczenie obejmuje stosowanie kropli przeciwzapalnych i nawilżających oraz często zabieg chirurgiczny polegający na wszyciu gruczołu na swoje miejsce.
Pigmentacyjne zapalenie rogówki
Pigmentacyjne zapalenie rogówki to schorzenie oczu, które występuje głównie u ras brachycefalicznych. Charakteryzuje się odkładaniem pigmentu na powierzchni rogówki. Zjawisko to często wynika z wcześniej wymienionych schorzeń, które powodują przewlekłe drażnienie i wysychanie oczu. Nieleczone anomalie anatomiczne i fizjologiczne związane z syndromem okulistycznym ras brachycefalicznych, mogą prowadzić do trwałej pigmentacji, pogorszenia a nawet utraty wzroku.
Dlatego ważne jest, aby zwierzęta tych ras były badane okulistycznie w młodym wieku, zanim pojawią się objawy, co pozwala na wczesne wykrycie problemów i ich skuteczne leczenie.
lek. wet. Anna Banaszek
