Co to jest zaćma?
Jest to zmętnienie soczewki lub jej torebki. Normalnie przezierna soczewka odpowiedzialna jest za skupianie światła na siatkówce. Każde jej zmętnienie przyczynia się do ograniczenia widzenia a nawet utraty wzroku.
Wyróżnia się zaćmę dziedziczną, wynikającą z zaburzeń metabolicznych, pourazową, pozapalną, starczą, popromienną, wynikającą z niedoborów żywieniowych, działania toksyn lub w wyniku zaburzeń rozwojowych. U psów najczęściej mamy do czynienia z zaćmą dziedziczną lub cukrzycową.
Zaćmę możemy również podzielić na etap rozwoju czy lokalizację zmian w soczewce np. zaćma początkowa, niedojrzała, dojrzała, przejrzała. Torebka przednia i tylna, obszar podtorebkowy przedni i tylny, jądrowa, korowa, równikowa.
Zaćma i jej powikłania
Zaćma wraz z nasileniem rozwoju i uwalnianiem antygenów soczewkowych wywołuje fakolityczne zapalenie błony naczyniowej (Lens induced uveitis LIU). Zapalenie stanowi immunologiczną odpowiedź na białka pochodzące z soczewki, które wcześniej były zamknięte w torebce soczewki i niedostępne dla układu immunologicznego.
Do objawów zapalenia błony naczyniowej należą: światłowstręt, kurcz powiek, nastrzykanie naczyń nadtwardówki, obrzęk rogówki, zwężenie źrenicy, pociemnienie tęczówki, zmętnienie cieczy wodnistej, obniżenie ciśnienia wewnątrzgałkowego. Mogą rozwinąć się również powikłania wtórne w postaci zrostów tylnych (między soczewką a tęczówką) oraz podwyższenia ciśnienia wewnątrzgałkowego (jaskra).
Nasilenie stanu zapalnego oraz obecność potencjalnych powikłań znacząco pogarszają rokowania dotyczące skuteczności zabiegu usunięcia zaćmy. Dlatego tak ważne jest wdrożenie leczenia na początkowym etapie choroby.
Operacja usunięcia zaćmy
Niestety nie istnieje lek, który mógłby zapobiegać lub leczyć zaćmę.
Jedyną skuteczną metodą leczenia zaćmy jest operacja. Najczęściej stosowaną techniką chirurgiczną, wykorzystywaną także u ludzi, jest fakoemulsyfikacja.
Zabieg fakoemulsyfikacji zaćmy polega na rozbiciu zmętniałej soczewki oka za pomocą ultradźwięków i jej usunięciu przez niewielkie (ok. 2–3 mm) nacięcie rogówki.
W naszej przychodni wykonujemy zabieg usunięcia zaćmy tą metodą, połączony z implantacją soczewki wewnątrzgałkowej. Operacja odbywa się w znieczuleniu ogólnym i miejscowym, po wcześniejszej kwalifikacji pacjenta.
Kwalifikacja do zabiegu
- Przed zabiegiem usunięcia zaćmy w naszej przychodni wymagane jest odbycie konsultacji okulistycznej.
Podczas wizyty przeprowadzane jest pełne badanie okulistyczne, obejmujące pomiar ciśnienia wewnątrzgałkowego oraz ocenę stadium i lokalizacji zaćmy po pełnym rozszerzeniu źrenicy.
- W trakcie konsultacji zbieramy szczegółowy wywiad dotyczący stanu zdrowia zwierzęcia, chorób współistniejących oraz stosowanych leków.
Jeżeli stan jamy ustnej jest niezadowalający, konieczna może być wcześniejsza konsultacja stomatologiczna oraz sanacja jamy ustnej. W przypadku cukrzycy, przed operacją należy ustabilizować poziom glukozy we krwi.
- Dla każdego pacjenta przygotowujemy indywidualne zalecenia dotyczące badań, które należy wykonać przed zabiegiem.
Obowiązkowym elementem kwalifikacji jest wykonanie badań krwi, w tym morfologii i biochemii rozszerzonej z profilem tarczycowym i fruktozaminą.
Kwalifikacja do zabiegu
Dodatkowe badania okulistyczne obejmują:
- USG gałki ocznej: wykonywane w celu dokładnego pomiaru soczewki, oceny jej stabilności oraz wykluczenia zmian zasoczewkowych, które mogą wpłynąć na przebieg zabiegu.
- Elektroretinografię (ERG): badanie funkcji siatkówki, które pozwala ocenić, czy siatkówka jest zdolna do prawidłowego przewodzenia bodźców świetlnych. Powyższe badania wykonujemy w lekkiej premedykacji pod kontrolą aneztezjologa po uprzednim ustaleniu terminu podczas konsultacji okulistycznej.
- Przygotowanie przedoperacyjne:
Niezbędnym elementem przygotowania jest stosowanie kropli do oczu, które pomagają w odpowiednim przygotowaniu oka do zabiegu. W razie potrzeby wprowadzane są także leki ogólne, zależne od indywidualnego stanu zdrowia pacjenta. Podczas konsultacji omawiamy również zalecenia dotyczące aktywności zwierzęcia po operacji oraz potencjalne ryzyko związane z okresem pozabiegowym, w tym wymagania dotyczące opieki i rekonwalescencji.
Rekonwalescencja
Rekonwalescencja psa po zabiegu usunięcia zaćmy trwa zwykle kilka tygodni. Przez pierwsze dwa tygodnie po operacji pies powinien nosić kołnierz ochronny, aby zapobiec drapaniu oczu. Właściciel musi regularnie aplikować przepisane krople do oczu i podawać leki doustne. Istotne jest unikanie intensywnej aktywności psa. Kontrole weterynaryjne są kluczowe dla monitorowania gojenia i pomiaru ciśnienia wewnątrzgałkowego.
Powikłania
Potencjalne komplikacje pozabiegowe obejmują zapalenie błony naczyniowej, jaskrę, odwarstwienie siatkówki, rozejście rany, infekcję, obrzęk rogówki, owrzodzenia rogówki.
Na większość komplikacji możemy zareagować wdrażając dodatkowe leczenie.
Niektóre powikłania mogą powodować bolesność i utratę widzenia u zwierzęcia. W przypadku braku poprawy mimo leczenia, czasami konieczne jest rozważenie innych rozwiązań, takich jak usunięcie oka, aby poprawić jakość życia pupila. Warto również pamiętać, że nieleczona zaćma może prowadzić do podobnych komplikacji, dlatego wczesna diagnostyka i odpowiednie postępowanie są kluczowe dla zdrowia zwierzęcia.
